Elay vertelt: “Op mijn 15e ging ik op zoek naar een bijbaan. Twee keer solliciteerde ik als kassamedewerker, maar beiden keren liepen op niets uit. Één keer werd ik ontmoedigd door mijn omgeving en bij het andere bedrijf hadden ze gelijk een oordeel klaar, zonder goed gesprek. Ik had een gesprek bij de Gemeente Amsterdam, maar de reden waarom ik niet werd aangenomen was omdat er iemand was die ‘meer ervaring’ had. Nu is ze aangewezen op vrijwilligerswerk. Het verbaast Elay dat we met elkaar zo hard ons best doen om onderwijs voor iedereen passend en toegankelijk te maken, maar dat dat voor bijbanen en ander betaald werk niet zo is.
Autonomie door passend onderwijs
Elay zat tot groep 7 op het regulier onderwijs. Maar doordat ze door haar ziekte achteruitging werd besloten dat het speciaal onderwijs beter voor haar was. Vreselijk vond ze het, dat er vanwege de beschermde leeromgeving zo veel voor haar besloten werd. Het was frustrerend en ze voelde zich onbegrepen. “Ze wilden steeds dingen overnemen, omdat ze dachten dat ik het niet kan.” En dat terwijl Elay juist wilde onderzoeken wat zij – ondanks haar beperkingen – wél kan en hoe zij haar kwaliteiten kan ontwikkelen.
Na het middelbare speciaal onderwijs ging Elay naar het ROC, waar zij een reguliere mbo-opleiding volgt. Hier krijgt zij lichte ondersteuning zoals tijdverlening, hulp bij het plannen en een lift pas. Hier voelt zij zich veel beter, omdat ze veel zelfstandiger kan uitzoeken wat ze wel en niet kan. “Ik word gezien als een autonoom persoon die haar eigen keuzes kan maken. En dan ben ik ook natuurlijk. Fijn dat mensen dat hier ook zien.”
Mensen blijven op afstand
Wel blijft het lastig dat veel studiegenoten afstand houden, waardoor vrienden maken moeilijk is. Elay heeft het gevoel dat ze vooroordelen hebben over haar, omdat ze er anders uitziet. “Mensen zijn bang voor me. Ze komen niet naar mij toe en ontwijken me. Dat kan misschien ook aan mijn blik liggen. Soms heb ik een boze uitstraling en mijn ogen staan een beetje scheef.” Van de buitenkant oogt Elay misschien kwetsbaar, maar van binnen heeft ze een sterke en gedreven wil en is het een slimme meid die positief in het leven staat.
In de spiegeling met anderen wordt haar zelfbeeld soms wel op de proef gesteld. Ze is zich wat verlegen gaan opstellen en vindt het lastig om in een grote groep te spreken. Maar als ze zich vertrouwt voelt bij je komt de echte Elay tevoorschijn en kan ze laten zien wie ze van binnen is.
De kloof tussen passend onderwijs en de arbeidsmarkt
Ook in het zoeken naar een bijbaan stuit Elay op drempels. Ze solliciteerde bij diverse bedrijven, zoals de Albert Heijn, de gemeente en de HEMA. Maar het lukt niet om een werkgever te vinden die haar een kans wil bieden. “Ik ben me bewust van mijn beperking en ik snap ook wel dat ik geen functie kan uitvoeren waarbij fysieke kracht nodig is. Maar er zijn heel veel dingen die ik wel kan doen. Maar er zijn dan wel bedrijven of mensen nodig die me een kans geven.”.
In haar zoektocht naar een bijbaan kwam Elay bij het Jeugdplatform terecht. Hier kan zij vanuit een vrijwilligerspositie zelf geld verdienen en zichzelf verder ontwikkelen. Maar het liefst zou ze een bijbaan in loondienst willen, net zoals andere jongeren van haar leeftijd. Daarom vindt Elay het belangrijk dat de arbeidsmarkt meer ‘passend’ wordt en dat de focus ligt op iemands kwaliteiten. De kloof tussen passend onderwijs en de arbeidsmarkt moet kleiner. Mensen met een beperking zijn ondervertegenwoordigd in veel bedrijven en dat moet anders. Dan kan ook Elay opkijken naar een toekomst die ook voor haar kansen en mogelijkheden biedt.